Αυτή την εποχή, όλοι μας έχουμε τις πρώτες επαφές με τους γονείς των μαθητών μας. Είτε σε προκαταρκτικές ενημερωτικές συναντήσεις, είτε σε κατ' ιδίαν επικοινωνίες, συναντάμε τους παλιούς και γνωρίζουμε τους καινούριους. Και από κάτω υποβόσκει το ίδιο άγχος: θα συννενοηθώ;
Κάνε κλικ για να ακούσεις αυτό το ποστ σε podcast.
Ακολούθησε το podcast με τις Ιστορίες από την Αίθουσα 9 στο Spotify, τα Apple podcasts ή τα Google podcasts και ενεργοποίησε τις ειδοποιήσεις για να μη χάσεις καμία ιστορία!
Η δουλειά μας είναι δύσκολη για πολλούς λόγους. Μέσα σε μια διδακτική ώρα πρέπει να διαχειριστούμε το χρόνο, την ύλη, τα υλικά, τις διαφορετικές δυνατότητες των μαθητών μας και την ψυχολογική τους κατάσταση. Πριν το μάθημα χρειάζεται προετοιμασία, μετά το μάθημα χρειάζεται διόρθωση, feedback και αξιολόγηση. Παράλληλα, περιμένει η γραφειοκρατία, τα τεχνικά, η ταχτοποίηση του χώρου, η οργάνωση. Κουραστήκατε;
Από τα πιο δύσκολα κομμάτια, όμως, είναι η διαχείριση των ανθρώπων που μας εμπιστεύονται τ@ς μαθητ@ς μας. Σε όλες τις συζητήσεις με συναδέλφους, το θέμα "γονείς" προκύπτει πολύ γρήγορα σαν έαν από τα πιο απαιτητικά μέρη της δουλειάς μας. Όπως οι βετεράνοι ανταλάσσουν ιστορίες πολέμου, έτσι οι δάσκαλοι έχουν πάντα έναν πλούτο από ιστορίες με γονείς, και δυστυχώς, δεν επικρατούν πάντα τα αστεία ή ευχάριστα περιστατικά. Όποιος έχει κάνει αυτή τη δουλειά γνωρίζει καλά ότι τα περιστατικά που θυμόμαστε πιο έντονα είναι τα ατυχή!
Επειδή, λοιπόν, κατάλαβα γρήγορα πόσα προβλήματα μπορούσε να μου δημιουργήσει μια λάθος επικοινωνία, αλλά και πόσα θα μου έλυνε μια καλή σχέση, προσπάθησα να βρω τους τρόπους για να θέσω τα θεμέλια μιας καλής διαπροσωπικής σχέσης που τελικά, πιο πολύ θα ωφελούσε τους μαθητές μου
Ανέκαθεν θεωρούσα ότι ο πιο εύκολος τρόπος να κάνω τη δουλειά μου όπως νομίζω εγώ καλύτερα, είναι να έχω την υποστήριξη και τη κατανόηση των γονέων. Όντας καθηγητής ειδικότητας στην πρωτοβάθμια, αυτό σήμαινε δύο πράγματα αυτόματα: πρώτον, ότι θα έπρεπε να συννενοηθώ με έναν πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων και έπρεπε να βρω τους κατάλληλους κώδικες, και δέυτερον, ότι πιθανόν να χρειαζόταν να το κάνω κάθε χρόνο από την αρχή, αλλάζοντας σχολείο ή τμήματα.
Αργότερα, όταν με κάλεσαν σαν γονέα στο γυμνάσιο του γιου μου για την πρώτη επίδοση βαθμολογίας, καθώς περίμενα έξω από ένα τμήμα για να παραλάβω τον έλεγχο, άκουγα ιστορίες τρόμου για έναν συγκεκριμένο καθηγητή. Μιλούσαν για αναπάντεχα χαμηλές βαθμολογίες, για αδικίες, για άσχημη συμπεριφορά. Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο, ήταν ο εαυτός μου. Αυτόματα, ένιωσα να μπαίνω σε θέση άμυνας και να ετοιμάζομαι για αντιπαράθεση, στην περίπτωση που θα συνέβαινε το ίδιο και με το δικό μου παιδί! Τελικά, οι βαθμοί του ήταν καλοί, αλλά κυρίως, ήταν αντικειμενικοί. Και τα λόγια που άκουσα δεν έχει σημασία αν ήταν "καλά" ή "κακά". ήταν σωστά και μου έδειχναν ότι ο καθηγητής του τον γνώριζε καλά και ενδιαφερόταν να του δώσει το μέγιστο που μπορούσε. Τι θα γινόταν όμως αν εγώ, μπαίνοντας ήδη εκνευρισμένος, ξεκινούσα τη συζήτηση ανταγωνιστικά;
Επειδή, λοιπόν, κατάλαβα γρήγορα πόσα προβλήματα μπορούσε να μου δημιουργήσει μια λάθος επικοινωνία, αλλά και πόσα θα μου έλυνε μια καλή σχέση, προσπάθησα να βρω τους τρόπους που θα μου επέτρεπαν να επικοινωνήσω το διδακτικό μου σχέδιο, να κάνω κατανοητή την αξιολόγησή μου αλλά και να θέσω τα θεμέλια μιας καλής διαπροσωπικής σχέσης που τελικά, πιο πολύ θα ωφελούσε τους μαθητές μου. Σαν γονιός, συμπλήρωσα την οπτική μου με αυτή της "αντίθετης" πλευράς και πολλές φορές κατάλαβα τι έκανα ή τι έλεγα που ήταν δυσνόητο ή δυσάρεστο και, εν τέλει, αναποτελεσματικό. Μέσα από άπειρες συζητήσεις με έμπειρους αλλά και νέους συναδέλφους πριν από κάθε βαθμολογική περίοδο, κατάφερα να δημιουργήσω μια νοητή λίστα που με βοηθά πάντα να πετύχω αυτό το στόχο όσο καλύτερα γίνεται αλλά με βοηθάει και σαν γονέα να τιθασεύσω το ένστικτο που έχουμε όλοι που με οδηγεί να προστατεύσω το παιδί μου ακόμα κι αν δεν κινδυνεύει από τίποτα ή με δυσκολεύει στο να παραδεχτώ τις αδυναμίες του.
1) Μπορώ να αρχίσω θετικά;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε συνήθως είναι η ανάγκη να κάνουμε μια αρνητική αξιολόγηση. Κάποιες φορές, μάλιστα, είναι τόσο έντονη η ανασφάλειά μας, που αποφεύγουμε να επισημάνουμε το πρόβλημα (σκεφτείτε πόσες φορές, ας πούμε, προσπαθούμε να αποφύγουμε να επισημάνουμε μια μαθησιακή δυσκολία!) παρόλο που είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται να κάνουμε, γιατί χωρίς την ταυτοποίηση του προβλήματος, δεν μπορείς να ξεκινήσεις να το λύνεις. Αν όμως το πρώτο πράγμα που θα ακούσει ο γονιός είναι το πρόβλημα ή η αδυναμία, τα κανάλια επικοινωνίας θα κλείσουν. Θα αισθανθεί ότι του ασκείται κριτική ως γονέα (κακώς αλλά αναπόφευκτα!). Θα μπεί σε διαδικασία άμυνας και θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να περάσουμε το μήνυμά μας.
Το ίδιο, φυσικά, ισχύει για τον εκπαιδευτικό. Όλοι έχουμε περιθώρια διόρθωσης και προσωπικά, μου έχει τύχει δεκάδες φορές να μου επισημάνουν αδυναμίες που η αντιμετώπισή τους με έκανε καλύτερο δάσκαλο. Γιατί όμως να επιτεθούμε στον άνθρωπο που προσπαθεί για το παιδί μας; Ας εντοπίσουμε τα θετικά της δουλειάς του κι ας ξεκινήσουμε τη συζήτηση με αυτά. Αντί για "το παιδί σας συχνά δεν φέρνει τη δουλειά του" μπορούμε να πούμε "Χαίρομαι που με προσέχει και τ@ αρέσει ο μάθημά μου! Αλλά θα ηθελα να είναι πιο συστηματικ@ στη δουλειά που γίνεται στο σπίτι." Αντί για "μα βάζετε πάρα πολλά!" ας πούμε "Μου αρέσει το πόσο ενδιαφέρεστε για τη δουλειά σας. Ίσως όμως χρειαζόμαστε λίγο περισσότερο χρόνο για να είμαστε κι εμείς συνεπείς από το σπίτι."
2) Μπορώ να το πω με άλλο τρόπο;
Μία από τις πιο εξαιρετικές δασκάλες που έχω συνεργαστεί, μου εκμηστηρεύτηκε ότι αισθάνεται ότι οι γονείς είναι συχνά αρνητικοί απέναντί της. Εντυπωσιάστηκα γιατί η δουλειά της είναι άψογη και το ενδιαφέρον της για τα παιδιά απαράμιλλο. Πήγα λοιπόν να παρακολουθήσω μια παιδαγωγική συνάντηση, από αυτές που γίνονται στην αρχή της χρονιάς. Η περιγραφή του μαθήματος, ο προγραμματισμός της, η χρήση των βοηθημάτων, οι συμβουλές για το διάβασμα στο σπίτι ήταν όλα αψεγάδιαστα. Κάποια στιγμή, όμως, θέλοντας να αναφερθεί στην επικοινωνία γονέων-εκπαιδευτικού, είπε χαρακτηριστικά: "Κι όταν έχετε κάποιο πρόβλημα μαζί μου, μην μαζεύεστε και τα λέτε μεταξύ σας στην εξώπορτα ή αρχίζετε τα μηνύματα και μεγαλοποιείτε το θέμα. Το σωστό είναι να έρχεστε να με βρίσκετε!"
Δίκιο είχε. Την ίδια στιγμή, όμως, αισθάνθηκα του γονείς να μαζεύονται σαν όστρακα που κλείνουν. Ήξερα ότι αυτό θα έμενε στο μυαλό τους, θα ήταν το πρώτο θέμα συζήτησης και θα περίμεναν, ασυναίσθητα έστω, το πρώτο ατόπημα της δασκάλας για να κάνουν αυτό ακριβώς που τους είχε ζητήσει να αποφύγουν. Κι αυτό γιατί αισθάνθηκαν ότι τους είπε προκαταβολικά "κουτσομπόληδες". Θα ήταν ίσως διαφορετικά τα πράγματα αν είχε πει: "Αν υπάρχει κάποιο θέμα, προτιμώ να απευθύνεστε άμεσα σε μένα για να το λύσουμε προτού πάρει πιο μεγάλες διαστάσεις από όσες αξίζει."
Εμείς οι Δάσκαλοι καμιά φορά ξεχνιόμαστε και ο λόγος μας χρωματίζεται από το ότι περνάμε ώρες να εξηγούμε σε μικρά παιδιά. Εμείς οι γονείς καμιά φορά ξεχνιόμαστε και νομίζουμε ότι το παιδί μας είναι το μόνο που απασχολεί τον εκπαιδευτικό. Αν όμως βρούμε έναν καλύτερο, λιγότερο επιθετικό και κατηγορηματικό τρόπο να πούμε αυτό που πρέπει, θα εισακουστεί πάντοτε καλύτερα.
3) Θυμάμαι με ποιον μιλάω;
Ίσως το πιο σημαντικό, αλλά και το πιο απαιτητικό κομμάτι, αυτής της επικοινωνίας είναι αυτό το τελευταίο. Είχα κάποτε έναν μαθητή με μεγάλη διάσπαση. Ήταν καινούριος στην τάξη μου, δεν τον γνώριζα καλά. Την πέμπτη φορά που δεν έφερε χρώματα και μου απάντησε "δεν τα έβαλε η μαμά μου", αποφάσισα να "τα ψάλλω" σε εκείνη τη μαμά που δε φρόντιζε να είναι η τσάντα εξοπλισμένη για να δουλέψουμε σωστά. Συμπτωματικά, το ίδιο μεσημέρι την πέτυχα στο διάδρομο, είχε έρθει να τον πάρει. Προχώρησα προς το μέρος της λοιπόν, και με αυτοκρατορικό ύφος ξεκίνησα να λέω "Σας παρακαλώ, θα ήθελα να έχει πάντα χρώματα μαζί του. Δεν τα φέρνει συστηματικά και αυτό μας δημιουργεί πρόβλημα στο μάθημα." Δεν είχα καλά-καλά τελειώσει τη φράση, όταν στράφηκε προς το παιδί και άρχισε να το μαλώνει έντονα και αγανακτισμένα!
Όπως αποδείχτηκε, η μητέρα είχε αγοράσει χρώματα τρεις φορές. Τα έξυνε σχεδόν κάθε μέρα και τα έβαζε στην κασετίνα. Από την πρώτη ώρα ως την τέταρτη είχαν χαθεί τα περισσότερα. Σε ένα κυνήγι θησαυρού σε διάφορα μέρη, βρήκαμε δεκάδες ξυλοχρώματα που αναγνώρισε! Εν τω μεταξύ, η αγανάκτηση και η κούραση της μαμάς ήταν τέτοια, που αναγκάστηκα να ψελλίσω "ξέρετε, εε, δεν πειράζει και τόσο, εε μην τον μαλώνετε, θα το λύσουμε!"
Απέναντι έχουμε ανθρώπους, είτε εκπαιδευτικούς, είτε γονείς, που έχουν πολύπλοκες ζωές, δύσκολα ωράρια, άλλα παιδιά, γέρους γονείς και ποιος ξέρει τι άλλο. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να προσπερνάμε τα αρνητικά ή να αποφεύγουμε να λύσουμε τα προβλήματα. Απλώς, σαν Δάσκαλοι, καλό είναι να θυμόμαστε ότι οι άνθρωποι αυτοί μας εμπιστεύονται τα πολύτιμα παιδιά τους για ώρες για να εκπαιδευτούν, να είναι ασφαλή, να κοινωνικοποιηθούν. Σαν γονείς, καλό είναι να θυμόμαστε ότι αυτοί οι άνθρωποι διαχειρίζονται δεκάδες παιδιά σαν το δικό μας και πρέπει να ισορροπήσουν. Και ότι δεν έχουν κάνενα λόγο να αδικήσουν το παιδί μας ή να το αξιολογήσουν αρνητικά, αν δεν υπάρχει όντως πρόβλημα.
Άλλωστε όλοι για τον ίδιο λόγο είμαστε εκεί, αγχωμένοι, ανασφαλείς και συχνά κουρασμένοι και επιθετικοί. Για να φτάσει το κάθε παιδί στον καλύτερο δυνατό εαυτό του.
Comments